Кусин инэҥилдун би упэву куҥарапан
Би айауриу упэву балдарин ноябрь ньҥ иниҥилэн 1932 анҥанила Улуруо тундаралан, оралчимҥал унэн дьалдулаттан. Эгдьэн куһин этлэйкэн ор амантан – ьэбукэмҥэттэн ачча ойаттан, упэу эньэнни илан кутльэн һунадькыкааркан һунтурин.
Мут упэт дьулэп һунадь бими эньэнни бэлэчэмҥэн биһин, умутту адалчиврариттан, бучэмдэв – тэутэв тэпкуврэриттэн.
1930 анҥанил укландиддэкэн Хара-Таала татадьаклан татнарин, дигэн кылааһу укланин. Таракам аич һилуһи анҥанилдулэ куҥал мандутникаһал таттиттан. Тугэ татадьакла таткачимҥал куҥалньун умутту, голу голливрариттан, буһкэлэврэриттэн. Татамҥал тиакчанилубу, мундукаарбу һорукаҥдариттан.
Эгдьэн куһин 1941-1945 анҥанилдулэ куҥал кутльэн анҥанилбур эникэһэл иттэ эгдьэр бэйэлньун умун һэлкэ һаунариттан.
Мут упэт эгдьэр бэйэлньун умутту оралчирин. Упэу эньэнни һунадьи нинакун таткачкырарин он оралбу этийми, эгьэр бэйэл йав гууниуэттэн долданикан оодан. Таракам упэлэу аич мэргэч, долдалан пастухҥинь биһин, ноҥан ньан ибгэч бэлэчкырэрин.
Ирэлду һавнаридьи эмдьэнилтэкии тэутэлбу тэпкуридьии умуврэрин, һадун тиакчани, эрбэчил омталбаттан бакми. “Энэнни эрэгэл урэлдэврэрин, чуҥдэрин: Дьэбукэмҥэ һунадькынан, ҥалчаардулаи йав да дьаутникан эмгэрэн”.
Упэн долан энньуми умутту кочайгырариин оһалалбу, нандалбу, мунудукан нандалбан монҥврэрин. Эчин кутльэньэрэптукун эгдьэн бэй орилаи иһатла ыстаадала һаунарин. Тадук элэ билэклэ эмдьидьи детсаадла пенсияла ньурилэн иһтала нянач һунарин.
Мут киэҕаньун упэлэт 7 куҥалкаһал, дигэн аһаткаар тадук илан амаагалкаһал.
Экмуу Айталина ньуҥэн кылаасла татадьми дьоҥтуру дукридьи анирин. Ноҥан дьооҥтурдьин мут ньан бэкэчэн мэргэмур гуумһэп.
Ҥиидук тэ һулэк бии упэу.
Айаурии упэи аич гудьэнэм,
Илэ дэ бими эрэгэл дьооҥчирэм.
Ноҥан икэлни миандулау ииурэр.
Укчэнэкэлни дэ һэбдьэнһил биурэр.
Гору да, гору мут упэт эрэк туурлэтэгэтли
Эрэгэл бэкэчээму эчин турутли.
Дукран Айал Павлов,
Саха-политехническай лицей тунҥак кылаас татамҥан