Мэт кин тиисэчэ йаан сукунмольҕалҕат нимэлэннаайэҥ
Мэт хади сукунмольҕалҕат, wадун уэрпэҥинь моннэй ньиэдьилпул нимэлэсуол нимэлэстэмэҥ. Кин тиисэчэ йаан сукунмольҕалҕа wарайнэҥ идьигойгиндэҥ, мэт радияҕа, wадун йахтаҕанэ маариисэҥээ. Тадаат Микалай (Николай Николаевич Курилов), энгэнэҥ амутнэҥ, тиндаальэ мит wадун чиипэ дитэ анньаай. Мэт wадударуулэк иитнэҥ эл анньэр энгэнэҥ пуҥуодьэҥ.
Мэт сугудьэ пуҥуолэк потаҕач. Мэт wадун аруу энгэнэҥ амудьииҥ. Тадаат тудэл анньэй-анньэй, тадаат тудэ эньиэ йахтэ мөрисэмлэ.
— Оо, йэwлугэ! Туҥ лукунбурэбэҕэт тиндаа кэwэйкөди, амуҕа-йуо, йэwлугэ-йуо, тэн идьирэ эндьэ көдэ дитэ йахтэ көди.
Сэмиэнньэ, Ганяньэ, Дашаньэ ньаҕа илэҕэ мэр эwрэйэҥ. Эньиэпэги Анна Васильевна охолчуум чаҕадьалҕа чаҕадьэй. Микалай олҕинь льукуонь уучиильэлдьэ.
Тиндаальэ мэт чиипэ чуҥдэ кудичирэҥ, магазинҥинь ууйэҥ, уунулҕанэҥ больница wольдаҕан Микалай дитэ бандьэ көдэк кэлуунул. Эльдьэ, туҥньэ кинэк, Микалай эл хуолэм.
— Микалаай тэтээк?
— Экыа Укульээ тэтээк?, — мони.
— Микалай мэр идьирэ радиаҕа тэт аруу, тэт эньиэ мөрирэлэк чуҥдэ кудичинулҕа, ан йэдэчэк, тэн энгэнэҥ пуҥуодьэҥ, модьэҥ. Экыа Укульээ, ан тэт мэт чии мэ курильиильэлмэк.
Таҕи чуҥдэгудичирэҥ, арууги wаай нимэлэстэҕэнэҥ. Таҕи мэт арууги хадаат нуурэлэк нимэлэстэм, мэт эл ураальэлдэ көдэ, кинидьэҥ эл нимэлэсчэҥ.
— Экыа, тан мэ йахтаанундьэк?
— Оо… таҥ йахтэ тиндаальэ мит чии йахтэпэги йаwнуо мэ йанаспэйрэт мондэҥ, йахтаанаарэ мэр уораньаанундьэҥ.
— Экыа, эгуойэ кэлулҕа, кин йахтэ, арууги wаай…
Тадаат мэ кэwэч.
Хадьир мэт чама чуҥдэҕэ, нэмэлэҥ таак арууньиирэҥ… Тэт тиндаа мэ кинэк мэр амудьиинаальэлтэмэк, таҕи арууги нимэлэстэҕанэҥ. Иитнэҥ саҕанэйэҥ. Ээ, миринь мэдьуольэлдьэ йэwлидьэлэ кинэк эл йэwлитэтэл, йэwлидьэдиэ йахтэ арууги, тудэйлэк пулгэч, мелодияги народнай.
Йэwлидьэн йахтэ
Чиҥичэлмэҥ чаwлааҕар
Йэwлидьэлэҥ мэдьуолэл
Эдьигидьик амуҕа
Удьугудьук йэwлугэ.
Припев.
Эньиэ ньиҥиэҕэ мэ пугэч
Эримэҕэ мэ хадьич
Припев
Малаа амдур эгуонаак
Тэт эньиэлиэ иисиэнаак.
Припев
Пурэн пурэн хусадьаак
Тэт эньиэлиэ тоҥараак
Мин 2003 сыллахтан суруйарбын саҕалаабытым (автор тылбааһа)
Мин хаһыс сылтан юкаагир оҕолоругар анаан кылгас хоһоон, кэпсээн суруйбуппун кэпсиэм. Икки тыһыынча үс сыллаахха саас сарсыада радиоҕа юкагыырдыы ырыаны биэрдилэр. Онтон Микалай (Николай Николаевич Курилов) юкагиирдыы наһаа ыраастык урукку дьоннорбут курдук саҥаран барда.
Мин өр юкаагирдыы саҥарбатах буолан наһаа диэн үөрдүм. Сүрэҕим үөрүүннэн туолла. Мин юкаагирым тылын наһаа сөбүлүүбүн. Онтон кини саҥарда, саҥарда, уонна ийэтин ырыатын холбоото. Оо… Барахсаны! Бу күн сиритттэн барта өр буолла, үчүгэйиэн тыыннаах киһи курдук ыллыыр.
Сэмэни, Ганяны, Дашаны кытта табаҕа сылдьыбытым. Ийэлэрэ Анна Васильевна тиийэ чуум үлэһитинэн үлэлиир этэ. Микалай олох кыра этэ.
Ааспыты, урукку дьоннорбун санаабытынан, маҕаһыыҥҥа ас атылаһа барыахха диэн санаа киирдэ. Баран иһэн балыыһа аттынан Микалай курдук киһи кэлэн иһэр.
— Хайа, бу кимий, Микалай буолбат дуо. Микалаай, эн дуо?
— Экыа Укульээ, эн дуо? — диэтэ.
— Микалаай, сибилигин радиаоҕа эн саҥаҕын, маамаҥ ырыатын истэн ырыта сырыттахпына көһүннүҥ, мин наһаа диэн үөрдүм, диэн билинним.
— Экыа Укульээ, эн ити мин дьоннорбун үчүгэйдик билэр эбиккин. Ону өйдөөн дьэ ыллаар дуу, тылын эмиэ суруйаар.
— Ону мин ол хоһоонун хантан туох диэн суруйабын? Мин үөрэҕим да суох, хаһан даҕаны биир да киһиэхэ суруйбатаҕым .
— Экыа, оттон ыллыыгын дуо?
— Оо дьэ, урукку дьоннорбут ырыаларын барытын өйдөөн ыллыыр этим. Ону чэ булгуччу умнуохтаахпын диэн, ыллаатахпына ытыыбын ээ. Мин ытанньахпын.
— Экыа, сарсын кэлэрбэр, икки ырыаны, хоһоонун кытта…
Уонна барда.
Дьэ, мин санааҕа түстүм, уонна туох туһунан… өссө тыллаах… эн урут кими эрэ таптаабытыҥ буолуо, ону хоһуйан ылллаар.
Өр олордум.
— Ээ, саҥа төрөөбүт тугуту ким таптаабатаҕа баарай. Тугутчаан туһунан хоһоон сонно айыллан таҕыста, мелодията народнай.
Акулина СТРУЧКОВА