Арктика һээн
Россия Арктикан дьулэски ҥэннидун амаргаг анҥанилду һооч аавдатти оор. 2020 ойчири билэн 26 инэҥидун Россия Арктикан дьулэскимдэ стратегияван маҥруритан ньан ҥунмирэл ач ҥэлҥэч дуламач 2035 анҥанила истала биннэвэтэн. Амарла эрэк стратегияв бинилэ иивкэндэвур государственнайпрограммав маҥруритан. Госпрограммала иичэ мероприятел чэлэн тамантан 2021-2024 истала федеральнай бюджеттук гапчан 19,5 млрд-дук һулдьин. Тарбач ньан анҥамта гургэл һойалбудьир, инфраструктура һойалбудьин, дьулэски ҥэндьин. Социально-экономическайу елтэпки ҥэннил төөрэл ообдьир. Эрэк госпрограммала бидьир Иҥэнь буг адыкун таҥулкан ҥунмирэлни бинивэтэн, гургэвэтэн төрутти средствал.
Мут республикат бинилэн тарак оон ичудьин эрэк анҥану?
Ньока төөрэҥэн Арктикан миллиардук һулэк тамам гадьин
Эрэв анҥану Ньока төөрэҥэн Арктикан, титэрэптук элэ ииндьиддил Иҥэнь буг ҥунмирэлни дьулэски ҥэннидутэн 1 млрд 036 млн 430,5 тысяча тамабдьин. Эрэк дыгэрэкэн һойадмар, 2021 анҥаниду бөбчэдукун…
Эрэк средстводук 350 млн. — федеральнай казнадук (тамандук), 686 млн. — республика бюджеттукун бидьин.
Ҥьока төөрэҥэн таманни, правительство зампредан Михаил Никифоров гөөнидьин,ҥэнубдьин государственнай төөдичиҥкэвчин арктика улусалтакин дьэбгэлдэҥгэвур,окэньдук продукциялбу дьугубдэн ньан тарал бэгдэчэкэлтэн материально-техническай базавутан эҥилбувкэбдэн.
Минвостокразвитие-дэмэр укчэнмэчэкту гөөбдэҥгичинни финансалбу тииндьир КМНС-һэл тиитэрэптук дьавачаддьитан гургэдутэн государстводук төрутиҥ бидэн тачин-ту приоритетнай унири-логгистикады централбу одатан,тарал арктическай улусалдула продовольствиев (дьэбгэлдэв) эмудэтэн.
2022 анҥаниду пландула илуптин дигэн ТЛЦ-у Нижнеколымскай (Һэргэг Колумала), Среднеклымскай (Дулаг Колумала), Верхоянскай(Өгэв Янала) ньан Жиганскай районалдула обдьир.
Дьуллэ мут дукрит Абыйла, Усть-ЯналаТЦЛ-эл аҥапчатан дьугулин.
Арктикатки дэгэлгэл
Һэйэ инэҥидун дьөөр тысяча дьөөрмиар дьөөр анҥанидун Ньока төөрэҥэн Арктикалан ииндьидди чэлэн бэиҥэлдун Якутскайтаки тадук амаски супсидиялкан авиабилетэлдьи дэҕдьир. Республика бюджеттукун 60% искинни компенсацияв оодьир.
Анҥамта субсидияч аталабдир дьуллэ пассажиру анҥаниҥдьин көйэтникэн нипкучиҥкинтэн,дэгэпти сезондьин көйэчин-дэ аталабдьин.Тек билетэлбу анҥанив чөптэрэ унидьир.Самолётла тэгэнмэй квотан дьөөрдук миандула истала һойалбудьин.
Транспорт гиадмар министрэн Ольга Рафаилова гөөнидьин Якутскайдук Хонула истай дьуллэ24 тысяча бичэ бисэкэн, тек 9900 бидьн билет ээрин, Белай горала 13100, Чохурдахла истаи 12700 тамдьинни, Черскэйла-дэмэр истаи 16100 тамдьинни. Унувками ай эду льготнай билетэлдьи дэҕдьир улусла тэгэттил, тала пропискалкан-ньун бими.
Мут һооч өрэнэрэп Ньока төөрэҥэн главан Айсен Николаев регион парламентакин субсидиялкан дэгэнэпти анҥани нонаптукун одаҥман мэтучэдьин. Тар биникэн тачин субсидиялкан дэгэнэпти регион һөнтэ бэиҥэлдун ньан бисэкэн ай бимчэ,таррочим гасчирап. Бэкэччур республика бэиҥэлни бисэп-кэ. Эррочин өмэн инэҥили эннэвэн оопта ньан унурап. Иһимэк тачин оодан эйэттэп.
Оралчимҥалду субсидия дьугулин. Тала иак анҥамта ообдьиҥан бисни
Минсельхоз мэдукэнни, эрэк анҥаниду оралчимҥалду субсидия биннэвэн арктическай улусалду.
Тар субсидиял ҥэнубдьир нулгэвэтти дьукарбу, квадроскоптералбу һаараттатан, оран курегэн оодатан. Эли федеральнай бюджеттук 39 млн таман ичэптэн. Эчин бидэн регион правительстван Дальньай Восток ньан Арктика элгэлитэн укчэнмэчэк бисин.
Эррөчин төручин Минвостокразвитиелгич,Арктикагич элэкэс оодни.
Эрэв инэҥу Ньока төөрэҥнэн эливун аграрнай штабан гургэвчин, положениев одаи.Тали субсидиял боричабдьир иҥэньгидэлэ ииндьидди бэил гургэлитэн. Мут Минсельхозат таҥуттидьин 13 иҥэньгидэ райолдула 700 оралчимҥал гургэвчир.
Укчэннэн Валентин Хоту
Фотон Интернетҥи, ЯСИАҥи
