Эрэв анҥану Һэбэн билэкэн һаҕды һупкучэкэн дапкан миари дьалабгири юбилейэн бидьтин. Нулгэвэчидды эвэн куҥалдун 1928-29 анҥаниду

Кадарандьа гэрбэ төөрду эвэн бэиҥэн Кейметинов Павел Васильевич илудаҥан дьуукаканду нонап дьөр классалкан һупкучэк ааҥаптин. Тар һупкучэклэ иһимэк һаври бэил  очал куҥа биҥсивур таткавритан. Амарла Кадарандьадук  далбула биси Сеген-Кюель билэклэн нулгэвритэн. 

 

Тарит  анҥамта һупкучэку Һэбэндулэ ааҥадавур мулгатитан. Нонап дьөөр классу Эндыбал (эвэдит Нундимбал) гэрбэ төөрду аҥаритан. 1942-43 анҥанилду или, диги классалбу һаавритан. Тар һупкучэку ҥунэмэтин Степанов Иннокентий Васильевич, һупкучимҥэч бисин Алексеев Афанасий Иванович. Кусин муданчалан, педучилищев мудакридьи, бугтакий һупкучимҥэч Кейметинов Гаврил Иванович эмрин.

 

1946 анҥани муднилан истала һупкучэку ҥунэмэттин Кейметинов Никифор Афанасьевич. Тар амардадукун  ҥунэмэчимҥэт Алексеев Афанасий Иванович илрин. Нундимбалла биси һупкучэк амарла надан классалкан орин. Тачин эрэк һупкучэк 1950 анҥанила истала гургэвчирин. 1952 ананиду Һэбээндулэ анҥамта һупкучэк дьууван оритан. Тали оочимҥалдьи  гургэвчиритэн  мут амтилти-эньтилти. Гургэвчири дьоданалдьитан биситэн тобармак, һунакичмак, өмэн-дэ ач һэл типкирлэ оча биситэн. Тарапту эрэк эгдьэн дьуу бисин, эрэли илумукакалньун, көчукэкэн дьукакарньун тэрэмкэми.

 

 

1962-63 анҥанилду һупкучэкэт  дьапкан классалкан  овканитан. 1970-ду 10 классалкан орин.  1987-ду һупкучэктут  эвэн һаҕды дукамҥан П.А.Ламутскай гэрбэвэн һоруритан. Ноҥан эрэк  һупкучэкту һойа анҥанилбу гургэвчирин. 2006 анҥаниду 162 куҥа таттин анҥамта һупкучэк дьун илрин. Таду текэрлэн һупкучиддэ куҥал. Ирбэт 1952 анҥанидук илачча  һупкучэк дьуун бичэв һайуритан. Эрэв дьуув, часки-да гургэвчидҥэвэн, ньамалукаптидун, ҥээримкэчэптидун (отопление, электричество) таман абалдукун һайуптин. Мулань тарак. Ирбээт һупкучэктук  һойа эвэн дукамҥални, учёнаилни, һупкучимҥэлни, оралчимҥални, спортсмелни  тадук-та һонтэл һааври һоони бэиҥэлти, һупкуптидьур, ньөритэн.

Һупкучэкэт ааҥабдаҥдукун текэрлэн, балданҥа төөрэмур эникэн мултур таткачаддап, культуравур-да аруканидьур, һөлбучэддэп. Тачин дьулэски-дэ таткаччадьип, биниливур һөлбучэддьип. Һупкучэклэт оралчимҥа гургэвэн муитти «Основы оленеводства» (Оралчима  гургэн нонаалгинни) гэрбэв татткатта, дьулэски оралчимҥа оонналдуу куҥалду. 

Һупкучимҥэлти, һупкуттил-дэ Ҥунмирэл элгэлитэн, Ньока төөрэҥнин тиипти олимпиадалдули, конфернциялдули, есчимэчэкэлдули һойач гугрэвчир. Таду этчэл-дэ һойал. Нулгэвэчидды «Нергэт» гэрбэ һупкучэкэҥэлкэн бисэп ньан. Тарак ЮНЕСКО пилотнай проеклин тэгуптин.

 

 

Россия ойлин бисилдук дукамҥалдук  һойадмаран  эрэк Һэбэн һупкучэктукун ньөритэн тек-тэ ньөөддэ,дьулэски-дэ ньөдэтэн мандудьип.

 

Тачин текэрлэн Һаҕды һупкучэкэт гургэвчидьэндэн. Тар биникэн анҥантан  нөһсэкчэлбун, анҥантан куҥакакар һупкуттил таҥумуттан дьалабгир, нөсэҕчэр-дэ һупкучимҥэл  һойалбур .

 

Мут айаври һупкучэкур юбилейдьин, миавандукур өрэнэникэн, эскэдьип, аит гургэвчидэвур мандуччип, һойа мэргэч куҥакарбу  хавайтаки ҥэнуддьип.