Эбэҥки норуотун ииһэ сөргүтүллүө
Бу күннэргэ ханна баҕарар курдук, Эдьигээн оройуонугар норуот маастарын күнүгэр аналлаах дьаһаллар хото ыытылыннылар. Ол курдук, улуустааҕы музейга ”Эталонный эвенкийский костюм» диэн ааттаах сонун быыстапка турда.
Аата да этэрин курдук, ирдэбилгэ эппиэттиир гына, туох баар элеменнэри, быраабылалары тутуһуллан тигиллибит икки көстүүм көрдөрүлүннэ. Бу норуот маастара Тамара Винокурова илиитинэн тикпит биир түүлээх сылаас комплект, иккиһэ дьахтар сарыы соно. Манна хас биирдии оһуора-мандара, өҥө тус туһунан суолталаах. Тыһын, тириитин имитииттэн саҕалаан, туох баар ойуутугар-бичигэр тиийэ барыта илиинэн тигиллибит көстүүмнэр туох суолталаахтарын туһунан автор бэйэтэ кэпсээтэ. “Билигин хотугу норуоттар таҥастарын орнаменнарын, өҥнөрү туһаныыны бутуйуу, булкуйуу олус элбэх. Оттон хас оройуон аайы тус-туспа суолталаахтара биллэр. Ким эрэ өҥ арааһын хойуутук туттар, майгыннаһар орнаменнары да атын атыннык суолталыахха сөп. Онон билигин эбэҥкилии оҥоһуктарга патент ылар наадата сөпкө тирээтэ. Мин көрүүбэр, Эдьигээн эбэҥкилэрин оҥоһуктара өбүгэ саҕаттан судургу соҕустар, наһаа элбэх дьэрэкээн өҥнөр эмиэ туһаныллыбаттар, нууччалыы эттэххэ, практичнай диэн буолара буолуо. Мин тус бэйэм ийэбиттэн, эбэбиттэн истибиппинэн, кинилэр иистэнэллэрин көрбүппүнэн сирдэтинэбин«, — диэн кэпсээтэ Тамара Васильевна.
Кулун тутар 4 күнүгэр уус-уран оҥоһуктарга сэбиэт уонна оройуоннааҕы музей көҕүлээһиннэринэн Төгүрүк остуол тула олорон эбэҥкилии иистэнии кэлэр саҕахтарын туһунан киэҥ кэпсэтии таҕыста. Киһитин ахсаана төһө да аҕыйаҕын иһин, интэриэстээх дьон мустубут буолан, кэрэхсэбиллээх ырытыһыы ааста. Сонун идеялар, көрүүлэр этилиннилэр. Төгүрүк остуолу уус-уран оҥоһуктарга сэбиэт бэрэссэдээтэлэ Петрова Р.Н. иилээн-саҕалаан ыытта.
Музей директора Людмила Сивцева иистэнии мындырдарын пропагандалаан, түүлээх таҥастары харайыы туһунан бэрт элбэҕи кэпсээтэ. Раиса Николаевна итинтэн сибээстээн, Людмила Егоровнаҕа музей иһинэн иистэнии ньымаларыгар лекторийдары тэрийиэххэ баар эбит диэн этии киллэрдэ. Элбэх киһи түмсэргэ, иистэнэргэ туспа миэстэ наада буоларын ыйдылар. Иистэнэр сыах диэн ааттанар дьиэ тутуллубута гынан баран, таах турарын эппиттэригэр, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын специалиһа Р.П.Егоров ол дьиэҕэ араас оборудование да баар, ол эрээри чааһынай бас билии буоларын, дьиэ иэнэ улахан буолан коммунальнай өҥөтүн кыаллыбатын быһаарда.
«Ийэм норуот маастара Ильинова Мария Николаевна быйыл 85 сааһын туолуох этэ. Онон сибээстээн, быыстапка тэрээһинин саҕалаатыбыт, ийэбэр музей да тэрийиэхпин баҕарабын. Быыстапкаҕа көлүөнэлэр ситимнэрэ көстүөхтээх, онон оҕолоро, сиэннэрэ бары талааннарын билиһиннэриэхтэрэ. Эдэрдэрбит, аныгы дьон саҥа компьютернай технологиялары баһылаан оҥорбут оҥоһуктарын бэлэмнии сылдьаллар”, — диэн кэпсээтэ орто оскуола педагога Людмила Ильинична Ефимова.
Педагогическай үлэ ветерана, “Осиктакан”эбэҥки оҕо ансамблын отуттан тахса сыллааҕыта аан бастаан тэрийбит Татьяна Герасимовна Васильева оччотооҕу кэмҥэ совхоз тирии таҥаһы тигэр сыаҕа оҕолор көстүүмнэрин тигиигэ сырье биэрэн көмөлөспүттэрин, төрөппүттэр бэйэ бэйэлэриттэн үөрэнэн, матырыйаалларын булунан, тиийбэтин бэрсиһэн, иистэнэн элбэхтик түбүгүрбүттэрин кэпсээтэ. «Элбэх киһи кыттыһан, күүстэрин-сүбэлэрин холбоон, «Осиктакан» ансамбль сүһүөҕэр турбута диэн билигин да махтана саныыбын«, — диэтэ кини.
«Юктэ» община салайааччыта Алексеева Анисия Ивановна, кийииттэрин иистэнэргэ үөрэтэрин этэн туран, эдэр ийэлэри, кийииттэри үгэс буолбут иистэнэр ньымаларга үөрэтэр, уһуйар маастар-кылаастар наадаларын эттэ. Хаһыат редактора А.И.Харбаева, иистэнньэҥнэри түмэр, биир сыалга туһаайар идея, дьыала баар буолуохтааҕын эттэ. Итиэннэ Саха АССР 100 сыла, Эдьигээн тэриллибитэ 390 сылыгар анаан иистэнньэҥ дьахталлар бары түмсэн, күүстэрин холбоон, олохтоох матырыйааллары туһанан, улахан оҥоһугу айан таһаараллара буоллар киһи барыта киэҥ тутта көрөр үйэлэргэ хаалар үлэ тахсыан сөп, итиниэхэ кыттыбыт дьон ааттара барыта ыйыллара ордук этэ диэн санаатын тириэртэ.
Иис дьыалатын баһылаабыт Константинова Евдокия Николаевна, Шадрина Прасковья Иннокентьевна кэпсэтиигэ кытыннылар. Культура отделын начальнига Айаал Софронов хас биирдии иистэнньэҥ бэлиэ буочардаах буолар, ону көрдөрөр Эдьигээн оройуонун кэрэһэлиир улахан панно баар буолуохтааҕын туһунан санааны тус бэйэтэ иитиэхтии сылдьарын эттэ, аны күһүн үбүлүөй дьаһаллара тэриллэр кэмнэригэр диэри ити дьыала сүһүөҕэр турарын туһугар үлэ барыа диэн билиһиннэрдэ. Раиса Петрова киэҥ ис хоһоонноох төгүрүк остуол ыытыллыбытын, «Эбэҥки норуотун ииһэ сүтэн-иҥэн хаалыа суоҕа», — диэн баһыйар санаа үөскээтэ диэн бэлиэтээтэ.
Мария Аполлонова
Новости Жиганска — Эдьигээн сонуннара
Подробнее: https://xn--80aaeeolbsugeb3bgi.xn--p1ai/article/44970