Һэбэндук укчэнэкэл

Эрэв анҥану Ньока төөрэҥнэн автономнай советскай социалистическай республикав илудаҥатан 100 анҥанин дьалабгичаван дээмҥэч илкэндьиддэп. Мут Һэбээҥэт чэлэн Россияа-да, Ньока төөрэҥнэн-дэ, улуста-та бинидукун эникэн эмэптэ, бовлавра өмэтту дэлтэҥэ нэддэн, гургэвчиддэн-дэ.

Мут бугат Һэбээн бэкэтчин һааври: улус ойлин дээмҥэч нэсэлри төөрэҥэлкэн, тала һойа төөр доолан  эҥэйэлкэн, ҥунмир мээнчэл һөлбучэддэн эливун эҥэйэлби балданҥа төөрэми, оралби, культураҥи. Элэ гургэвчир һоони оралчимҥал, машиналбу ҥэнумҥэл механизаторал, бэй туркудьиҥэн төөрэлдули һоотуникан, дьотис мөөлэн тикэтнэникэн, билэк ииндэн дьэбгэлдэҥгэн  тадук-та һөөнтэв дьооданалбу горийаанук ирур дьугур.

П.Я. Алексеевани фото

Һээбэҥэт Якутскайдук-та, Сангардук-та һоо горла илаттан, һиилга һотаралкан. Дьуганиду, самолётач-ньун дэгникэн, исчинни. Тачин ургэлбу Һинданикан ииндьиддэкут мутту бэлрэ балданҥа бугур һооч айаврит, эҥси мэргэнти, киҥки гургэт.

Эври унма биаҕан мут буглат эрэгэр  һоо эдэлкэн,имананҥалкан, һуунҥэлкэн биврэн. Эрэк һээду орар стадалдулатан һонҥачакакар балдавр. Көчукэккэрбу һонҥачарбу иитэлкэн дьэлгэнкэл, һогаралкан эгдьэн дэгил бэкэччур эйэттэ дьэбэһэндэвур далси һонҥачам. Тадук ноҥарбутан оралчимҥал этуврэр,тугучэку улдэникэр.  Бугур айаври, төөҥкэри, орам одьаари оникан исудэтэн, куҥалбур иргэтми   анҥантан “Дорова һонҥачан” гэрбэв һэбдьэку ооваттап буглавур. Тали укчэннэп оран, оралчимҥа дьугулин, иами мутту һонҥачан һэрвиҥтэри дьэлгэнкэҥэт бисивэн-дэ. Куҥал һонҥачам эскэникэн дьонтуврар ньан. Ирэлду һойа куҥал стадатки төткэрэр, оралчимҥач гургэвчиникэн бэлгэрэр.

Эрэв анҥанирап гургэвур бэкэтьбэн ЯАССР ньама анҥаниҥан юбилейдун, Кобяй улусан 85, һупкучэкэт 80 анҥаниҥатан дьалабгичадутан аанирап. Нөсэҕчэҥэрти дьулэп тэгэттчэл бэиҥэлдукут ибгавутан, тарав муитникэн, мэндур бинидур  илун оовканикан, бинили ҥэнэннэтэн.

Тарбач билэкэт библиотекаран Н.Х. Кривошапкина һо ай гургэлбу тиинни. ЯАССР  юбилейдун һорупча “100 айдит укчэнэк Ньока төөрэҥэн дьугулин”, ”20 айдит укчэнэк мут билэкэт дьугулин” гэрбэ библиотекали Медиа-уроку, тала Т.В.Кейметинова һэбээн оок тэгубдэҥмэн, адыкун таҥулкан Иҥэнь буг бэиҥэлни нонап съезатан бидэҥмэн, делегаталдьи  һэбэндук ноҥан абыган П.В.Кейметинов ньан Е. И.Кривошапкин бичэвутэн тадук-та һөнтэл бэил билэклэт анҥамта бинив төгучэлбу һаамулкувканин.

Ж.В. Кузнецовани фото

Гиадмар “Колмогорвды диктант” бисин Советты ҥунмир фашисту дээпкэтти эгдьэн кусиндулэн бивэччэ, государстводы, партияды гургэвчимҥэн, Ньока төөрэҥэн дөмҥэды хозяйстван һааври гургэвчимҥэн, Ситта билэк бугалкан В.Е.Колмогоров бинин, гургэн-дэ дьугулин тар. Эли уйун бими дукритан диктам. Эттитэн диктанду И.И.Аргунова, нонап степелкэн дипломач ааниврин, С.Г.Кейметинова, гиа степелкэн диплому гарин тадук һөнтэлду сертификату бөөритэн.

Ж.В. Кузнецовани фото

Дьөөр анҥанив, дьуудур нипкувридьур биддидьур,эрэв анҥану элэкэс парадалдула ньөөрит. ”Ок-та эти көкэр полк“ акцияли  тыыл ветеранални һиньаматан ҥалдаридьур гиркарит. Кусиндулэ бивэччэ бэиҥур Н.А.Кейметинов мемориаллан  ньөчэдук дьоҥчидьак венокбан нээрит. Н.А.Кейметинов кусиникэн Вена городла исрин тадук, эгдьэнэч гойумридьи,  госпиталду бэгдэтчэлэн, дьуткин мэримкэнитэн. Буглай исридьи, ач гургэлэ эч тэгэттэ. Бутэнни-дэ бисиклэй, колхоз киҥки гургэлэн иирин. Оранду курев очидникан, һэнҥэми эгдьэнь тообарач оҥдариди, тадук эч ай оор, эрэк төөрдук эннэч мучур һөррин.  “Ҥи-дэ этэн омҥапта, иак-та этэн омҥапта!”

Е.К. Колесовани фото

Һисэчин-дэмэр Дабдукан инэҥидун аанипти ичукэнэк бисин. Тали Һупкучимҥэл, бэгдэчимҥэл, культура гургэвчимҥэлтэн, нөсэгчэр эҥидитэн тарак бисин.

Тачин, гургэвчиникэн, балданҥа бугат Һэбээҥэт ииндьиддэн. Дьулгидэлэт-тэ эти мудна гургэл алатта. Бэй ииний чөптэрэ һовнан тачин.

З.А.Степанова