Үйэлэр киирбиилэригэр Өлөөн улууһун табалаах оҥорбута

Үйэлэр киирбиилэригэр Өлөөн улууһун табалаах оҥорбута

Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун табатын хаһаайыстыбатын сайдыытын историятыгар ХХ-с уонна ХХI-c үйэлэр быысаһар кэмнэригэр бэйэтин таба хаһаайыстыбатын сайыннарыыга бэриниилээх, үрдүк таһаарыылаах үлэтинэн, эдэр табаһыт каадырдары үөрэтэн таһаарбыт үтүөтүнэн-өҥөтүнэн биллэр-көстөр миэстэни ылбыт киһинин буолар бу күннэргэ 70 сааһын быһа үктээри сылдьар «Өлөөн» таба иитэр хаһаайыстыба наставник-табаһыта Кириллов Николай Спиридонович.

Кини удьуор табаһыт Кириллов Спиридон Николаевич, Екатерина Иосифовна дьиэ кэргэттэри-гэр, дьиэ табатын туундара зонатыттан мастаах зонаҕа көһүү бириэмэтигэр Ортоку Дьэҕэс учаастагар балаҕан ыйын 24 күнүгэр 1952 сыллаахха төрөөн төрөппүттэрин, уруу-аймах дьонун үөрпүтэ. Туундара сибиэһэй салгынынан тыынан доруобай, чэгиэн-чэбдик улааппыт, үөр таба ортотугар төрөөн-үөскээн таба куттаах Коля Кириллов уол оччотооҕу табаһыт эрэйдээх-буруйдаах олоҕун билэн, Сэбиэт былааһын көрүүтүнэн-истиитинэн оскуола боруогун атыллаан билиини-көрүүнү, үөрэҕи ылар дьолломмута.

 

Кини 1969 сыллаахха Харыйалаах аҕыс кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрэн баран үлэтин ыстаадаҕа бостуугунан саҕалаабыта. 1972 — 1974 сылларга Ийэ дойдутун иннигэр ытык иэһин толорон Сэбиэскэй Аармыйаҕа ситиһиилээхтик сулууспалаан кэлбитэ.

Кини «Таба иитиитин ыччат илиитигэр диэн» Өлөөн ыччатын патриотическай хамсааһыныгар кыттан 1974 сылтан Харыйалаах отделениетын ыччат-комсомольскай биригээдэтигэр үлэлии тахсыбыта.

Кини үлэлиир ыччат-комсомольскай таба иитэр биригээдэтэ 1975 сыл түмүгүнэн улахан табаны тыыннаахтыы иитиини 95,2 бырыһыан; тохсунньутааҕы сүүс ийэ табаттан 78,6 бырыһыан тугуту ылары ситиһэн социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа буолары ситиспитэ. Оччотооҕу «Өлөөн» совхоз салалтата үлэтигэр эппиэтинэстээх, табаһыттар ортолоругар үлэҕэ дьоҕурунан биллэр эдэр комсомол чилиэнин таба көрөн, талан ылан таба иитиитигэр салайааччы оҥостоору Дьокуускайдааҕы икки сыллаах орто салайар кадрдары бэлэмниир техникумҥа үөрэххэ ыыталлар.

Орто анал үөрэх тэрилтэтин 1979 сыллаахха ситиһиилээхтик бүтэрбит эдэр исписэлииһи «Өлөөн» совхоз салалтата Харыйалаах отделениетыгар тэрийээччи зоотехнигынан анаан үлэлэтэллэр. Салгыы таба иитиитин салайар үлэтигэр буһуу-хатыы оскуолатын бара сылдьар эдэр исписэлииһи Николай Кирилловы «Өлөөн» совхоз салалтата 6-с №-дээх таба иитэр биригээдэ биригэдьиирин олус эппиэттээх үлэтигэр 1980 сыллаахха анаан үлэлэтэллэр.

Николай Спиридонович 31 сыл усталаах-туоратыгар таба иитэр биригээдэ биригэдьииринэн үлэлээбит сылларыгар үлэһит кэлэктиибин кытта айылҕа араас күчүмэҕэйдэрин туораан, дьиикэй кыыл таба алдьатыылаах хамсааһынын улахан сүтүгэ суох аһардан, иитэ сылдьар табатын үөрүн сүппэтин, адьырҕа кыыл сиэбэтин диэн хаардаах халлаан, силлиэ-буурҕа, ардах ортотугар тус доруобуйатын харыстаабакка, табатын манаан, отууга төһөлөөхтүк хонон турбута буолуой? Ону бэйэтэ эрэ билэн эрдэҕэ.

Ол түмүгэр Николай Кириллов салайар 6-с №-дээх таба иитэр биригээдэтэ 1980, 1982, 1984 сылларга «Өлөөн» совхоз үрдүнэн бастыҥ үлэлээх таба иитэр биригээдэ аатын ылары ситиспитэ уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин биир бастыҥ үлэлээх ыччат-комсомольскай кэлэктиибэ буолан ЫБСЛКС киин комитетын анал бэлиэтинэн наҕараадаламмыта.

Оройуоҥҥа уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр биир биллэр бастыҥ үлэлээх 6-с №-дээх таба иитэр биригээдэ биригэдьиирин Кириллов Николай Спиридоновиһы «Өлөөн» совхоз үлэһиттэрэ бэйэлэрин уопсай мунньахтарын уурааҕынан 1985 сыллаахха ыытыллыбыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин Верховнай Сэбиэт быыбарыгар депутакка кандидатынан туруорбуттара. Салгыы Өлөөн оройуонун быыбардааччылара ахсынньы ый 24 күнүгэр 1985 сыллаахха ыытыллыбыт быыбарга киниэхэ үрдүк итэҕэли биэрэннэр, Саха АССР Верховнай Сэбиэтин депутатынан биир санаанан талбыттара.

Николай Спиридонович бар дьонун итэҕэлин бэриниилээхтик толорон Саха АССР Верховнай Сэбиэтин депутатынан 1985 — 1990 с.с. үлэлээн, төрөөбүт-үөскээбит оройуонун инники сайдыытын боппуруостарын быһаарыыга оччотооҕу оройуон салалтатын кытта айымньылаахтык үлэлэспитэ.

Кини салайар таба иитэр биригээдэтин кэлэктиибэ Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр «1985 сыл — табаһыт» сылынан биллэриллибит сылыгар улахан табаны тыыннаахтыы иитиини 97,7 бырыһыан, тохсунньутааҕы сүүс ийэ табаттан 79,9 бырыһыан тугуту иитэн таһааран, Социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕын үрдүк аатын ылары ситиспиттэрэ.

Саҥа демократическай реформалар биһиги күннээҕи олохпутугар дохсуннук киирэн, Сэбиэт былааһа эстэн, дойдуну салайан олорбут коммунистическай партия ыһыллан, олох сыаннастара уларыйар бириэмэтигэр олорон хаалбакка дойдутун дьонун табалаах хаалларар туһугар өссө күүстээх тэтиминэн үлэлээн, ыстаадатын табатын үөрүн ыспакка, өссө элбэтэн, олохтоох эбэҥки норуотун олоҕун төрдө оҥорорго туруулаһан үлэлээбит дьоннортон биирдэстэринэн биһиги Өлөөммүт оройуонугар Николай Спиридонович Кириллов буолар.

Сүүрбэ биирис үйэ саҕаланыытыгар Кириллов Николай Спиридонович биригэдьиирдээх 6-с №-дээх таба иитэр биригээдэ кэлэктиибэ сылтан сыл ахсын таба ахсаанын үүннэриини ситиһэн оройуоҥҥа таба хаһаайыстыба сайдыытыгар улахан өҥөлөөх үлэ кэлэктиибэ буолар. Ол курдук 2001-2011 сылларга «Дьэлиҥдэ» таба иитэр хаһаайыстыбаҕа дьиэ табатын үүннэрэригэр анаан 6-с №-дээх таба иитэр биригээдэтинэн 875 төбө таба бэриллэн турар.

Ону тэҥэ «Өлөөн» муниципальнай таба иитэр хаһаайыстыбаҕа бу сылларга 6-с №-дээх таба иитэр биригээдэ (биригэдьиир Кириллов Н.С.), 1-кы №-дээх таба иитэр биригээдэ (биригэдьиир Степанов В.И.) таба ахсаанын үүнүүтүн ситиспиттэрин суотугар 5-с уонна 2-с нүөмэрдээх производственнай таба иитэр биригээдэлэр хаттаан тэриллэн үлэлииллэрэ хааччылынна.

Оройуоҥҥа таба хаһаайыстыбатын сайдыытыгар үгүс үтүө дьыалалары оҥорбут Кириллов Николай Спиридонович 70-н сааһын бар дьонун убаастабылларын ылан бочуоттаах сынньалаҥҥа олорон үлэ үөһүгэр көрсөр. Кини 31 сыл устата таба иитэр биригээдэ биригэдьииринэн үлэлээбит баай уопутун эдэр көлүөнэ таба иитиитин үлэһиттэригэр бэйэтин баҕа өттүнэн таба иитэр биригээдэлэргэ тахсан наставник-табаһытынан көмөлөһөн биэрэр. Үйэлэр быысаһар бириэмэлэригэр Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун дьонун-сэргэтин табалаах оҥорбут үтүө киһибит — Николай Спиридонович Кириллов үтүө аата үйэлэри туоруоҕа.

Еще больше интересных новостей в телеграм-канале Ulusmedia

Николай Стручков

Подробнее: https://xn--80aaaaaqemr0d4akx.xn--p1ai/article/73421

Виртуальная клавиатура

  • Һ
  • һ
  • Ө
  • ө
  • ҕ
  • Ү
  • ү
  • Ҥ
  • ҥ
  • Ӫ
  • ӫ
  • w
  • ӧ
  • Ӄ
  • ӄ
  • Ԓ
  • ԓ
  • Ӈ
  • ӈ
  • ʼ