Эмнуӈэ рыӄавэвъёттэ

Эвыр гагӆыгэтак эмнуӈ тъэр тыӈэчьыӆьын, ытръэч авын нымытваӆьыт Чукоткак ванэван ынӈин нычимгъунэт. Эвын ӆыги тэӆенъеп чивмы эӆеӈитык ыргынан ныгичиӄинэт ынкъам нынтэнмавӄэнат амаӆва ваӆьыт тыӈэчьыт ынкъам вытвыттэ, амра яаӈа инэнмэӆевкы йарат-ым тэтэйӈэнӈык. Эгыр вагыргык мыттааӈыркынат кывэйыт рыгаӆявма вараткэнат крысмыт ынкы тэкэм ынӄэнат ныяаӄэнат тэӄэмиӈкы амаӆва ваӆьыт увиӆьин конкурсат гаӆяма.

Тор вытэчгытратык эмнуӈ, ӈэвычӄэтти ынкъам кымиӈыт нывтыӈаӆӄэнат, ӄэӆюӄ вытвыттэ ынкъам тыӈэчьыт гэчеёттэ яаёӆӄыӆтэ тэтэйӈэнӈык чама нывинрэтӄинэт аройвэты рытчык увик оравэтӆьэн.

Тавтынъйэӆгык ытъыёӆ ныпинтыӄэтӄин рымавыт. Тур ининиӆьын еп этынэчьынӈэкыӆьин, нычимытчиткуӄин нинээрӄин тапавма, чама виӆмутӆык нынръэӆевӄин. Мыкэтык рымавыт, тур ининик анойэӆгын ныгичиӄин ынӄэн вытвыт амрапанӈа. Патыпӆытко тъэр ыӆёнэт ниймэтваӄэн кукэны рэноӆыӈкы ынӄоры вытвыт ныӆпиттыӄин, майӈыӄамыткыны ныкиӆитӄин. Нотэн вагыргык вытрэӆӄын нынтыӆпивӄин наӆганкычыко ынӄоры ныёӄэн танӈыкэтырачыко, игыр ынӄэнат ямга рак варкыт, рыӄэтавъё инээру нитӄин эръэк. Чукоткак ынӈин ваӆьыт тынэчьыт ныӆьуӄинэт амӈырооткэн пэрагыргыт, ынӄэнат ымыӆьо ныяаӄэнат ымы инэнмэӆевкы амран аройвавӈа кэӆеӆвын, эмрэн тэӈытвивӈэ мутӆымуӆ, эмрэныӆӄутэвӈэ тъытӆьэн.

Анойэӆгык ныгичиӄинэт ымы выӆгиӆгин ымы ӆыгиуттин вытвыттэ. Чукоткак варкыт нирэче кыӆгыӈкэн амаӆва ваӆьыт ӆыгиуттыт, ынан тано ӆынъёттэ ӄорагынрэтыӆьа. Ӆыгиуттуут – ӄората рэӈу ныӆгыӄин, ынкэкинэт-ым тур ининиӆьыт вытвыттэ – ӄуӄуӈэт эмнуӈыӆьэ ныяаӄэнат тэӄэминкы, чама ныяаӄэнат таароӈыткома, ӄынур ӈан ӈэргэрык Выӆгыӄоранманма. Ынкы вытрэӆӄэпы нытэйкыӄинэт ӄорэн ымриӆгын, рынно-ым ныяаӄэнат вырэткынтэ. Ынӈин ваӆьын «ӄораӈы» таарогма пытӆьа нэймитӄин, ынӈин нинэнинтыткуӄинэт выегыргыт.

– Нинэӆьуйгым, миӈкыри ынпычьыт, ымы гымнин ытӆьа, тур ининик вытвыттэ, ныгичиӄинэт вытвыттэ выӆгиӆин. Ынӄэнат нэнатрыӄэнат кукэчыку ӆьаӆянръотагнэты ынӄоры инээру ныӆгыӄинэт рыркыпанма. Игыр ынӈин рытэнмавъёттэ вытвыттэ нэнэмкумъэвыркынэт танӈыӄэтырачыко, – гапыныӆтэтӆен хормейстер ярайпы куӆьтуры нымгыпы ӆьурэн, инэнӆеӆьын ӆьурэкин кымиӈин вараткэн ансамбӆяк «Гичивӄэй» Виктория Рыпхиргиӈа. – Ынӄэнагты гымнан инээру нинэӆгигым аӈӄкакэн вытвыт, ынӄэн этъопэӆ гэчеёӆӄыӆ тур ӄэевэтык – ӄэӆюк вытку ынкы ныӄаӄыӈӈоӄэн ынкъам нэтӆегэтӄин, ынкыг рээн ымы нытан чачаӄэн майоӆяӆгын, тагно ваӆьын рыркатъоӆык, унъэӆтъуӆык ынкъам мэмыӆтъоӆык рээн.

Виктория Петровна гапыныӆтэтӆен, эӆек ныгичиӄин ымыӆьорык ӆыги ӆынъё юӈэв, нытэӈӄин ынкъам инэнмэӆевкы тан яа ваӆьын ынӄэн ӆыги нэӆгыркын ым вагыргыкэн варата. Гэчеёӆӄыӆтэ тур ининиӆьыт тынэчьыт, йыръэтыӆьыт мычумыче. Гэчеё юӈэв нэнатрыӄэн кукэчыку каяваттагнэты. Ынкатагнэты тыӈэчьэ рыянръавма мычумыч, ныӆеӄин ынкъам нутгэтӄин ченет мычумычык. Рыӄэтавъё юӈэв ванэван ынынтыэн тэӄэминык, янра нынуӄин тэкичгык рээн ӆымӈэвыр итиӆгык рээн (итиӆьгын, мантак), чинит чимгъутэ нычаӄарэтӄэн, ӆымӈэвыр нысоӆятӄэн ӆымӈэвыр нинээрӄин соевый соус.

– Гымыг ӈавматачьа инэнийгуӆевъи инээрык юӈэвык ӆямӄоӆгын. Ытръэч ӈутку гынрырэтыӆьыӆӄыӆ, ӄэӆюӄ яаёӆкыӆтэ ытръэч мытӆыӈэн – ыннанмытӆыӈэн вагыткынтэ тыӈэчьин. Эмрэ тэйкыӈэ энанръаӆяв тэйнэт, ӆямӄогты ынкъам ёнавэты тан энаарык рымавыт ынкъам ӄоӄоӈаӆгын, – ныпыӈыӆтэӆӄэн Виктория Рыпхиргиӈа, чама гивӆин ӆемӄут варата инэнмэӆевкы ныяаӄэнат тагъеӈыӈок.

Тан яа ваӆьын тыӈэчьын рыӆӄинэт, ямга нымытваванвык Чукоткак нининиӄин, ӈутку нынӈэӄинэт нирэче кыӆгынкэн вытратгыргыт. Рыӆӄинэт нинээрӄин энанръаӆявтайнатэты тайкыёттэ вытрэӆӄэпы, ымы нынуӄин гамытӄыма. Чама ынӄэн тыӈэчьын рыръэӆевкы нэнатрыӄэн кукэчыку, ӆьэӆенкы нынуӄин ӄэтэты ӄэтытаӆяк рээн ынкъам гаӄэтынныма.

Ӄоӆ нытэӈӄин тыӈачьыӆгын ныгичиӄин эӆек тавтынъйэӆгык-анойэӆгык – мытъэт ӆымӈэвыр мытхаграк уӈиимиӆ. Эръэв ынкэкин кинмыкин ныӆпыӄин нанӄытъыӆма, тынэчьин-ым амра таӈкамэтвагна, чама гыӆетык увик. Рооӆӄыӆё ныгичиӄинэт тур ининиӆьыт вытвыттэ, ынӄэнат нынръэӆевӄинэт юӈэвык ынкъам рымавтык рээн, чама ныйэнуӄинэт энанръаӆявтэйӈэтык рээн ӆымӈэвыр гачокарма.

Наӄам чама

Самира АСАДОВА