Ынанӄаанматкэн эӈэӈыткун

Ӄорагынрэтыльа ӄнут ныгэвэплыткоӄэнат ӈэтйъилгык, анольатыплыткок. Ынкъам нымэйӈыэӈэӈыткуӄинэт Вылгыӄаанманма.

Вылгыӄаанманма нинэтэйкыӄинэт нэлгыт тэвиръыӈкинэт, ӄэльуӄым яаёлӄылтэ ииннэлгыт.

Ытрэч ым ӄырым нъивынэт амвылгыӄаанматгыргын. Эйгысӄыльэ, тэнмычьу чаакэнаварата «Э’йӈэткуну» нылгыӄэн, ӄутынэ-ым нивӄинэт «Ӈэнриръун» эвытлым «Тээтавӈыгыргын». Ытръэч –ым лымынкы лыгэлу нылгыӄэн «Вылгыӄаанматгыргын».

И’ам эмнуӈыльэ ныяаӄэнат ииннэлгыт? Ӄэльуӄым, тавэръыӈма эмнуӈыльэ ныяаӄэнат эмтэӈнэлгыт. Ӄэюунэлгыт омрыкыльэнат. Ынӄэната тавэръыӈма нинэпириӄинэт вылгыналгыт, льэлеӈкы таӈяаӈ вальыт, ы’льанма ӄырым нимылгэтынэт. Лыӈырит ӄорат нырыгатыплыткоӄэнат ӈатйъэлгэты, рыгрыг таӈпэраӈ нынъэлӄин.

Вылгыӄаанматыплыткок имыръэнут нымкыӄин яаё вальын. Ӄырым ытръэч нэлгыт, ымы панрат, ръэнутэт тэплеӈӈык ныяаӄэнат, чама йыррииръыт. Чама ӈэтйъилгык ӄорат нэчьыӄинэт, аръаля таӈчачаӈ вальын тэкичгын. Ныталяпатӄэнат, чама мачотъол нынтэнмавӄэнат ӄолеаӈаӈытконвэты.

Вылгыӄаанмат ынанмайыӈкы вальын эӈэӈыткун ӄорагынрэтыльэн, микырык ӄораӈы тайӈо нылгыӄэн — ынӄэн тайӈатгыргын, эвиръыт, лыгэран, лыгэн-ым ымыльэты вагыргын. Аӈаӈыткома ӄынут ныплыткуӄинэт ымыльыгивикин ӄаальатгыргын. Ынӈин нытэнмавӄэнат льаляӈэты ынкъам рымагтыӈкэн ӄаальатгыргэты.

Микынти, гъурэтлинэт ынкъам гэмэйӈэтлинэт эмнуӈкы, тэӈӄырым рантыеванӈыт, миӈкыри нынлеӄин ынӄэн эӈэӈэӈыткун. Аймавма ӈэлвыл, пынляльын ы’тъыёл ныпкирӄинэт. Яральа коргэты нынрынгиивӄин. Ынӄэнайпы нытэнмавӄэнат майӈыаӈаӈытконвэты ынкъам таароӈгыргэты.
Янор таӈымыльо ы’ттъыт ныквутӄинэт. Иӈӄун ымыльо таароӈкэнат яанаӈат, эвиръыт ынкъам пыръёттэ лыгуттыт таӈайӈока ы’ттъэ вальылӄылтэ.
Ынӄъом нуӈэлӄинэт, рэтрольёттэ лыгуттыт ныпрыӄинэт, чама левтык рэтролылӄылтэ калтоттыт гакэнмыма рывиӈэ ныпрыӄинэт ынкъам нынрагтатӄэнат.
Лымынкы лыгэлу нылгыӄин эӈэӈыткун, ынӄэната ымыльо ныкоргавтэнмавӄэнат. Лыготтыномакавма, аймыма, мылгынтама ӈавэтынва ныяаӄэн кэмлилю. Нэнэнэт лымынкы винрэтычьэтэ нитӄинэт, ынӄэната нинэтъэтӄинэт ынкъам ныгъюлетӄинэт. Коргаво нылгыӄэнат, титэ ныгтоӄэн ыргин таӈыптрыё элек попъоӄылгын, ръэнут ӄэмэӈэтык нараяаӈынат (гымнан, тэнмычьу, нинэльуйгым ныппыльав вама попъоӄылгын ивлельу ыннэн метрамэл).
Чама ӈинӄэе ынкъам ӈээккэӄэе ымэлеӈит «ӈэлвыл» ныгичиӄин выквэпы. Таӈамалваӈ вальын выквылгын лымынӄоры нырэтӄин, наӄам таӈамтаӈпэральыт. Мачъыттъыёч ярак нытрилӄинэт выквылгыт. А’йӈаткома нэмыӄэй нытаароӈӄэнат выквыӈэлвылык. Нэмыӄэй ныкынъуӄинэт чаата ынкъам нинэнинтыткуӄинэт ынкы.

Ӄолетъылё тэнмавыплыткома, инъэ, ӈэлвыл нэймэвӄин. Ымыльо таӈӄэӈирыльыт, таӈкэтляӄагльат нынтоӄэнат. Ӈэвъэнйыръыт милгынъюнэвыплыткук, виврыткынык ныйынйыннэтӄинэт мылгыткынык. Ӄлявылтэ гаӈэнӄайыма гатэӈорма. Ынкъам ымкынмалльа нъэйӈэткуӄинэт ораӈалвыльэты рэнтыма йынйын ынкъам тиӈурмилгыт. Ынӈин нымгоӄэнат мыгмигчиркин ы’лёӈэт ӄэмэннэплыткук ынкъам инэнинтыплыткук. Ныӄэмэӈэтӄинэт рората, вытрилӄэ, пупъуӄэ ынкъам выткэлеӄората. Лёорӈан, ымыльо рооттэ нытваӄэнат ӈаргынык инэнинтыплыткук, ытръэч ым эмнэнэнэтэ нынуӄинэт ӄэмэт, ӄэльуӄым ымыльо мэйӈыльыт эммигчирэтыльыт.

Ы’ттъыёлӄав ы’лёк ныӄаанматӄэнат. Янор рымӈэвъё, ынкъам яачыӈ вылгынэлгыльыт ӄаат. Эвыр гатвата рэмкыльыт, ымы ырыкы ныӄаанматӄэнат.

Ымыльорыкы тэӈу нылгыӄэнат ӈирэӄэв эвытлым ӈыроӄав ы’лёт, ӄэльуӄ-ым нымкыӄин энмэч гэтэйкыплыткулин, ынкъам ымы мэйӈыльыт ымы нэнэнэт ныӄръачетӄэнат, ныкытгынтырачвыӈӄэнат, ныпиӈкучитӄинэт эвытлым нычаатыткоӄэнат, тэнмычьу нывопӄъанэлёӄэнат. Нывэтчатӄэнат гыролмакы майӈоттынпык, рэӄык ивлыӈилгык ныймэтваӄэн рыннылгын. Янор нинэнинтыӄинэт гыргол, ынӄъом ныкынъуӄинэт чаата. Аръаля гэчевкы вальын увичвэт. Нэкэм эчги нывопӄанэлёӄэнат ӄорагынрэтыльыт, аръаля ныкынтыӄинэт чаатыткок.

Рыпъёт таӈамалваӈ вальыт Вылгыӄаанманма, ымыльо лыгэяагты вальыт. Эрмэлтэтыльэ ныпириӄинэт чинитчимгъутэ, ръэнут пэгчиӈу ыргынан нылгыӄэн. Рыпъёт нытрилӄинэт эвытлым ныймэӄэнат кэӈунэк. Ымы эгырвагыргык эмнуӈкы ынӈин нитӄинэ рачвыӈма: ӄэльуӄ-ым ымыльорыкы лыги, ръэнут яаӈ ырыкы вальын, ынӄэната и’ам антэнмавка ръэнут яаёлӄы?